Γιατί οι Ιάπωνες δεν επιδίδονται σε λεηλασίες;

Μέσα στο χάος, πώς είναι δυνατόν οι Ιάπωνες να μη πάνε να λεηλατήσουν τα καταστήματα;

Είναι η λειτουργία της ιαπωνικής κοινωνίας που το εξηγεί.

Αν το διαμέρισμά σας είχε τρανταχτεί από σεισμό μεγέθους 9 Ρίχτερ, πλημυρίσει από τσουνάμι και εμποτιστεί με ραδιενεργά σωματίδια από ένα κοντινό πυρηνικό εργοστάσιο, θα είχατε το δικαίωμα να τα ρίχνετε όλα έξω.

Ωστόσο, οι ξεσπιτωμένοι Ιάπωνες είναι ακλόνητα ήσυχοι.

Κάνουν ουρές μπροστά από τα σούπερ μάρκετ.

Η ζωή είναι «ιδιαίτερα καλά οργανωμένη», ανέφερε το κανάλι PBS.

«Η ιαπωνική πειθαρχία επιβάλλεται παρά την καταστροφή», λέει ο αρθρογράφος του Philippine Star.

Ο καθένας γνωρίζει τα στερεότυπα (που επιβεβαιώνονται συχνά) για τους Ιάπωνες: είναι εξαιρετικά τίμιοι και πειθαρχημένοι.

Πρόκειται για μια «συλλογική» κοινωνία, που βάζει την ομάδα μπροστά από το άτομο!

Προφανώς και δεν θα αρχίσουν να κλέβουν τα καταστήματα μετά από τη πιο μεγάλη φυσική καταστροφή στη ζωή τους, αντίθετα με ορισμένους κατοίκους της Νέας Ορλεάνης, το 2005 μετά τον τυφώνα Κατρίνα, ή από τους Αϊτινούς μετά το σεισμό που κτύπησε το νησί το 2010.

Παρά την πείνα, οι Ιάπωνες σέβονται τις ουρές που αυξάνονται στα καταστήματα τροφίμων.

Σύμφωνα με τον Mark D. West, καθηγητής στο Τμήμα Νομικής του Πανεπιστημίου του Michigan, αυτές οι πολιτιστικές δικαιολογίες είναι ανεπαρκείς, επειδή μορφώνουν έναν κύκλο:

«Γιατί οι Ιάπωνες δεν επιδίδονται σε λεηλασίες; Επειδή δεν είναι στην κουλτούρα τους. Πώς ορίζεται η κουλτούρα τους; Εμείς δεν ληστεύουμε».

Υπάρχουν χωρίς αμφιβολία πιο πειστικές εξηγήσεις διαρθρωτικής φύσεως: ένα ισχυρό σύστημα νόμων που ενθαρρύνει την τιμιότητα, μια ισχυρή παρουσία της αστυνομίας και, παραδόξως, οργανώσεις του οργανωμένου εγκλήματος πολύ δραστήριες για τη διατήρηση της δημόσιας τάξης.

Μια τιμιότητα με κίνητρα

Αν οι Ιάπωνες είναι ένας από τους πιο τίμιους λαούς, ίσως να οφείλεται στη νομική δομή της χώρας που επιβραβεύει αυτή τη τιμιότητα περισσότερο από οπουδήποτε αλλού.

Σε μια μελέτη του 2003 για την περίφημη πολιτική της ιαπωνική κυβέρνησης με σκοπό την ανάκτηση των χαμένων αντικειμένων, ο Mark D. West εξήγησε ότι τα υψηλά ποσοστά ανάκτησης είναι λιγότερο συνδεμένα με τον αλτρουισμό παρά με την πολιτική του καρότου και του μαστίγιου, η οποία ενθαρρύνει τους ανθρώπους να φέρουν τα αντικείμενα που βρέθηκαν, αντί να τα κρατήσουν για τον εαυτό τους.

Για παράδειγμα, αν βρείτε μια χαμένη ομπρέλα και την επιστρέψετε στην αστυνομία, θα λάβετε 5 έως 20% της αξίας της αν ο ιδιοκτήτης της έρχεται να την πάρει πίσω. Αν κανείς δεν εμφανίζεται, μετά από έξι μήνες, η ομπρέλα είναι δική σας, αν το επιθυμείτε.

Από τη νεαρή ηλικία, οι Ιάπωνες θα μάθουν να ζουν μέσα σ’ αυτό το σύστημα.

Έτσι, όταν ένα παιδί πηγαίνει για πρώτη φορά στην αστυνομία της γειτονιάς του για να φέρει ένα κέρμα που βρήκε –για παράδειγμα-, είναι μια πραγματική ιεροτελεστία μύησης που λαμβάνεται πολύ σοβαρά υπόψη από το αγόρι και την αστυνομία.

Ταυτόχρονα, τα μέτρα αντιμετώπισης από την αστυνομία των μικρών αδικημάτων, όπως οι κλοπές, είναι πολύ αυστηρά, κάπως σαν την πολιτική του γυαλιού που εφαρμόστηκε στη Νέα Υόρκη τη δεκαετία του 1990.

Εάν δεν επιστρέψετε ένα πορτοφόλι που βρήκατε, μπορεί, στην καλύτερη περίπτωση, να υποστείτε αρκετές ώρες ανάκρισης, στη χειρότερη, να περάσετε 10 χρόνια στην στενή.

Αστυνομική παρουσία

Στελεχωμένη με 300.000 άτομα, η ιαπωνική αστυνομία είναι πολύ ενεργή και ορατή σε όλη τη χώρα.

Οι φρουροί της τάξης περιφέρονται στην περιοχή τους και συζητούν με τους κατοίκους και τους εμπόρους.

Εφημερεύουν σε πολλούς «Kobans», αυτούς τους θαλάμους ή μικρά δωμάτια που καταλαμβάνονται από ένα ή δύο φρουρούς.

Σε μερικές πόλεις, αυτοί οι μίνι αστυνομικοί σταθμοί απέχουν ο ένας από τον άλλο 100-200 μέτρα.

Μια έρευνα του 1992 διαπίστωσε ότι το 95% των Ιαπώνων γνώριζαν και εύρισκαν τον πλησιέστερο στο σπίτι τους koban, και το 14% γνώριζε το όνομα ενός από τους φρουρούς του.

Στην Ιαπωνία, οι αστυνομικοί πληρώνονται τόσο καλά, ώστε πολλοί απόφοιτοι πανεπιστήμιου έλκονται από το επάγγελμα.

Επιπλέον, επωφελούνται από την πολύ ενδιαφέρουσα κοινωνική στέγαση.

Η αστυνομία είναι κοντά στους ανθρώπους και καλλιεργεί αυτή την αμεσότητα.

Επιπλέον, η ιαπωνική αστυνομία είναι τόσο ικανή, που το 2010, ο ρυθμός της επίλυσης των δολοφονιών έφτασε το 98,2%!, σύμφωνα με τον Mark D. West (ένας τόσο απίστευτος αριθμός που κάποιοι υποψιάζονται ότι ορισμένες δολοφονίες δεν είχαν ληφθεί υπόψη).

Το οργανωμένο έγκλημα

Από τότε που ο σεισμός έπληξε τη βορειοανατολική Ιαπωνία, η αστυνομία δεν είναι η μόνη που επιτηρεί τη χώρα.

Όσο εκπληκτικό και να είναι, οι "γιακούζα" διατηρούν επίσης την τάξη.

Οι τρεις μεγαλύτερες εγκληματικές οργανώσεις της χώρας, η Yamaguchi-Gumi, η Sumiyoshi-kai και η Inagawa-Kai, «έχουν συστήσει ομάδες για να περιπολούν στους δρόμους των περιοχών τους και να διασφαλίσουν ότι δεν θα γίνουν λεηλασίες και κλοπές », έγραψε σε ένα e-mail ο δημοσιογράφος Jake Adelstein, συγγραφέας του Tokyo Vice που είχε συνοδέψει αστυνομικούς σε αποστολή.

Μια από αυτές τις ομάδες έχει ανοίξει ένα γραφείο στο Τόκιο για να φιλοξενήσει τους Ιάπωνες και τους ξένους που είχαν μπλοκαριστεί λόγω της διακοπής των δημόσιων συγκοινωνιών, κατά την διάρκεια του σεισμού και μετά από αυτόν.

«Όπως μου εξήγησε τηλεφωνικώς ο Sumiyoshi-kai, ένας από τους αρχηγούς», λέει ο Τζέικ Adelstein, «σε περιόδους κρίσης, δεν υπάρχει γιακούζα, πολίτες ή ξένοι. Υπάρχουν μόνο άνδρες και γυναίκες, και πρέπει να είμαστε ενωμένοι».

Ακόμη και υπό κανονικές συνθήκες, οι γιακούζα επιβάλουν την τάξη.

Διαπράττουν εκβιασμούς, εισπράττουν «συνδρομές προστασίας», διοικούν κυκλώματα πορνείας και ναρκωτικών, αλλά δεν ανέχονται την κλοπή.

Επομένως είναι οφθαλμοφανές πώς η ιαπωνική κουλτούρα αλληλεγγύης εξηγεί σε κάποιο βαθμό την ηρεμία με την οποία οι Ιάπωνες αντιδρούν στη διπλή καταστροφή της οποίας είναι θύματα.

Αλλά αξίζει να σημειωθεί ο ρόλος των συστημάτων και των θεσμών που διέπουν την ιαπωνική κοινωνία.

Ο Jake Adelstein παραθέτει μια παλιά ιαπωνική παροιμία που βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα αυτό το πνεύμα της αλληλεγγύης:

«Η καλοσύνη πάντα επιβραβεύεται. Η φιλανθρωπία είναι μια καλή επένδυση».

Κάθε νόμισμα έχει δυο πλευρές, αυτοί που δεν είναι καλοί θα τιμωρούνται.

State.fr 26.03.2011